De allergrootste maan in 68 jaar tijd

Nieuwsblad van het Noorden – 13 November 2016

Aan de hemel staat vanavond een supermaan. Bijzonder en zeldzaam. En je kunt ’m overal goed zien, ook midden in de stad. Tenminste, zolang het onbewolkt is.

De maan is geweldig, vindt voorzitter Aries van Calcar van de Groninger Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde (GVWS). Al die indrukwekkende kraters en bergen en je hebt niet eens een telescoop nodig om ’m goed te kunnen bekijken. „Net als Jupiter is de maan met het blote oog goed te zien”, zegt Van Calcar. „Vooral kinderen vinden ‘m prachtig.”

Vanavond is de maan extra speciaal. Hij verandert in een supermaan, zoals astronomen het verschijnsel hebben genoemd waarbij de maan zowel vol als dichtbij de aarde is.

Groter en feller

Dat zit zo: de baan van de maan is niet rond maar vormt een ellips. Daardoor staat de maan soms verder bij de aarde vandaan en soms dichterbij. Vanavond is het volle maan én komt de maan dichtbij langs. „Hij lijkt daardoor 14 procent groter dan normaal en weerkaatst 30 procent meer licht”, aldus een enthousiaste Van Calcar.

De vorige keer dat de maan zo groot en fel was als vandaag was in 1948, meldt NASA. Het Amerikaanse ruimtevaartinstituut heeft een tip voor wie de supermaan wil fotograferen. „Maak geen foto waar alleen de maan op staat”, zegt NASA-fotograaf Bill Ingalls op de site. „Dat doet namelijk bijna iedereen. Maar liever een foto waar behalve de maan ook een bijzonder gebouw op staat.”

Perfecte plek

Kijken dus vanavond, adviseert Van Calcar. Zelf duikt hij met wat mede-maanfanatiekelingen zijn achtertuin in Ulrum in, waar een heuse sterrenwacht staat. Een huisje met een flinke telescoop, een dak dat open kan en een in hoogte verstelbare vloer. Zelf gebouwd, zegt hij trots. Ulrum is de perfecte plek om naar de sterrenhemel te kijken, aldus de amateur-astronoom. „De lucht is hier schoon”, legt hij uit. „Dat is de stad wel anders. Uitlaatgassen, kachels, fabrieken… En al die kleine stofdeeltjes reflecteren licht.” Nee, dan Ulrum, waar de nacht nog echt goed donker is.

De sterrenwacht in de tuin van Van Calcar is dan ook populair en niet alleen bij dorpsgenoten. „Bij het sterrenkijkweekend in maart kreeg ik 285 mensen op bezoek! Uit Winschoten, Uithuizen, Muntendam, overal kwamen ze vandaan.” Veel kinderen ook, zegt hij. „Vanaf een jaartje of acht of negen beginnen ze het meestal leuk te vinden.”

Veldkijker

Voor vanavond hebben we geen telescoop nodig, zegt de sterrenkundige. „De maan is zo groot en fel. Als het maar helder is, dan is de supermaan overal en zonder hulpmiddelen goed te zien.” Een verrekijker is wel leuk, aldus Van Calcar. „Gewoon een simpele veldkijker, zo’n ding waarmee je ook naar vogeltjes kijkt.”

De maan is trouwens altijd het bekijken waard, betoogt Van Calcar, ook als hij niet groot is. „Als de maan halfvol is dan is-ie ook prachtig. Dan is er immers een deel schaduw en door die combinatie van licht en donker vallen al die kraters en bergen extra goed op. Bij volle maan heb je dat niet, dan is-ie veel te fel om die details te kunnen zien.”

Vanavond dus, die supermaan. Wie ’m mist, moet tot 2034 wachten op een soortgelijke kans. Supermanen zijn er vaker, zo is er ook op 14 december alweer eentje, maar zo groot als vandaag zijn ze zelden. Midden in de nacht je bed verlaten, is bovendien niet nodig. „Al een uurtje na zonsondergang is de supermaan goed te zien”, zegt Van Calcar. Nog voor zes uur ’s avonds dus.

Zelf blijft hij wel lang wakker, verwacht Van Calcar, ook als het vannacht gemeen koud wordt. „Als het vanavond helder is, dan ben ik buiten. Ook als het vriest. Als het mooi is, blijft ik zo tot drie uur ’s nachts in de tuin zitten.”

Door:Maaike Wind